علت ایجاد ترک و گاز گرفتن زبان چیست؟

ترک خوردن زبان، که با عناوین دیگری همچون “زبان شیاردار” نیز شناخته می‌شود، از اختلالاتی است که در حفره دهان ایجاد می‌شود. این وضعیت معمولاً بدون ناراحتی است و در معاینات بالینی و دسته‌جمعی آشکار و تشخیص داده می‌شود.

آیا می‌توان علل ایجاد زبان شیاردار را به طور دقیق‌ بررسی کرد؟

عوامل ایجاد کننده ترک زبان می‌توانند شامل نقش توارث و عوامل محیطی باشند. متأسفانه، اقدام خاصی برای درمان آن وجود ندارد. ترک خوردن زبان می‌تواند به چند دلیل اصلی رخ دهد:

خشکی دهان و زبان:

کم آبی بدن، استفاده از داروهای خشک کننده دهان، و شرایط پزشکی مانند سندروم شوگرن می‌توانند باعث خشکی زبان و ترک خوردن آن شوند.

سوء تغذیه و کمبود مواد مغذی:

کمبود ویتامین‌های B، آهن، روی و پروتئین می‌تواند منجر به ترک خوردن زبان شود.

حساسیت‌های غذایی و آلرژی‌ها:

مصرف مواد غذایی یا داروهایی که فرد به آنها حساسیت دارد، می‌تواند باعث التهاب و ترک خوردن زبان شود.

عفونت‌ها و التهابات:

عفونت‌های قارچی یا باکتریایی دهان می‌توانند به التهاب و ترک خوردن زبان منجر شوند.

پیری و تغییرات سن:

با افزایش سن، کاهش ترشح بزاق و خشکی دهان می‌تواند منجر به ترک خوردن زبان شود.

حروف سایش:

ساییده شدن زبان توسط دندان‌ها یا دست‌ها می‌تواند باعث ایجاد ترک‌هایی روی سطح زبان شود.

در صورت ترک خوردن زبان، توصیه می‌شود با پزشک مشورت کنید تا علت اصلی شناسایی و درمان مناسب انجام شود. معالجه علت زمینه‌ای می‌تواند به بهبود وضعیت زبان کمک کند.

علت گاز گرفتن زبان در خواب

گاز گرفتن زبان در خواب، که به عنوان “گاز گرفتگی زبان در خواب” شناخته می‌شود، یک پدیده شایع است که می‌تواند چندین علت داشته باشد:

علت گاز گرفتن زبان در خواب شامل:

راه هوایی باریک:

افراد با راه هوایی باریک، مانند افراد دارای انحراف بینی یا آپنه خواب، بیشتر در معرض خطر گاز گرفتن زبان در خواب هستند.

کاهش تون عضلات:

در طول خواب، تون عضلات کاهش می‌یابد و زبان ممکن است به عقب حرکت کرده و به دندان‌ها یا سایر بخش‌های دهان گیر کند.

الکل و داروهای آرام‌بخش:

مصرف الکل و برخی داروهای آرام‌بخش می‌تواند باعث شل شدن عضلات و افزایش احتمال گاز گرفتن زبان در خواب شود.

عضلات ضعیف:

در برخی افراد، ضعف یا کاهش تون عضلات زبان و اطراف دهان زمینه‌ساز این پدیده می‌شود.

آناتومی غیرطبیعی دهان و فک:

تغییرات آناتومیک در ساختار دهان و فک مانند ماکروگلوسی (بزرگی زبان) می‌تواند به گاز گرفتن زبان در خواب منجر شود.

درمان این مشکل می‌تواند شامل استفاده از دستگاه‌های تنفسی در خواب، رفع مشکلات آناتومیک یا تقویت عضلات زبان باشد. در صورت ادامه مشکل، مشاوره با پزشک توصیه می‌شود.

چه راه‌حل‌هایی برای پیشگیری از گاز گرفتن زبان در خواب وجود دارد؟

برای پیشگیری از گاز گرفتن زبان در خواب، راه‌حل‌های زیر وجود دارد:

درمان آپنه خواب:

در صورت ابتلا به آپنه خواب، استفاده از دستگاه CPAP برای باز نگه داشتن راه هوایی می‌تواند موثر باشد.

تمرینات ورزشی:

انجام تمرینات تقویت عضلات زبان و گلو می‌تواند در پیشگیری از گاز گرفتن زبان موثر باشد.

تغییر وضعیت خواب:

خوابیدن به پهلو یا شکم به جای خوابیدن به پشت می‌تواند احتمال گاز گرفتن زبان را کاهش دهد.

محدودیت مصرف دارو و الکل:

کاهش یا حذف مصرف داروهای آرام‌بخش و الکل نزدیک به زمان خواب می‌تواند موثر باشد.

استفاده از دستگاه تثبیت زبان:

استفاده از دستگاه‌های طراحی‌شده برای نگه‌داشتن زبان در محل خود طی خواب می‌تواند راه‌حل موثری باشد.

جراحی:

در موارد شدید و مقاوم به درمان، جراحی برای کاهش بافت اضافی در دهان و گلو می‌تواند مورد توجه قرار گیرد.

همچنین، مشاوره با پزشک متخصص خواب برای تشخیص علت و انتخاب درمان مناسب بسیار مهم است.

روش درمان ترک زبان

درمان ترک زبان در خواب شامل موارد زیر می‌باشد:

تشخیص علت:

ابتدا باید علت اصلی ترک زبان در خواب شناسایی شود، مانند انسداد راه هوایی، آپنه خواب، ضعف عضلات زبان و غیره.

درمان علل زمینه‌ساز:

در صورت وجود آپنه خواب، استفاده از دستگاه CPAP می‌تواند کمک کننده باشد.

اصلاح انحرافات بینی یا سایر مشکلات آناتومیک دهان و فک می‌تواند به بهبود مشکل کمک کند.

تقویت عضلات زبان و اطراف دهان از طریق تمرینات ورزشی می‌تواند مفید باشد.

استفاده از وسایل کمکی:

استفاده از دهان بند (mouth guard) در طول شب می‌تواند از گاز گرفتن زبان جلوگیری کند.

در مواردی که ضعف عضلاتی وجود دارد، استفاده از پروتزهای مخصوص زبان نیز ممکن است کمک کننده باشد.

داروهای کمکی:

در صورت نیاز، پزشک ممکن است داروهای آرام‌بخش خفیف یا داروهای تقویت کننده عضلات را تجویز کند.

تغییر سبک زندگی:

کاهش مصرف الکل و داروهای آرام‌بخش می‌تواند به بهبود مشکل کمک کند.

تغییر وضعیت خواب به پهلو نیز ممکن است مفید باشد.

در صورت ادامه مشکل، مراجعه به پزشک متخصص خواب برای ارزیابی و ارائه درمان مناسب توصیه می‌شود.

منبع : دکتر علیرضا صالحی