یادگیری موثر و هدفمند در دین و زندگی کنکور سراسری، فقط با اتکا به منابع آموزشی و تمرین فردی حاصل نمی‌شود. حضور یک معلم حرفه‌ای و همراه آموزشی مطمئن، نقشی کلیدی در پیشرفت واقعی دانش‌آموز دارد.دین و زندگی سومین درس از دفترچه عمومی کنکور است که در نظام قدیم بین پنج رشته ی زبان، هنر، انسانی، ریاضی و تجربی مشترک بود و برای نظام جدید هم بین رشته های زبان، هنر، ریاضی و تجربی مشترک و در رشته ی انسانی متفاوت است.در چند سال اخیر دین و زندگی به سخت ترین درس کنکور تبدیل شده است.. در گذشته، دین و زندگی به عنوان درسی با حفظیات ساده شناخته می‌شد، اما اکنون به یکی از دشوارترین دروس کنکور تبدیل شده است. به طوری که در سال ۱۴۰۳، از حدود ۱.۱ میلیون داوطلب، تنها ۴ نفر توانستند به نمره ۱۰۰ در این درس دست پیدا کنند، در حالی که در رشته تجربی ۳۴ نفر فیزیک را ۱۰۰ زدند. این آمار نشان می‌دهد که دین و زندگی می‌تواند حتی از درسی مانند فیزیک هم سخت‌تر باشد.
دلایل دشواری درس دین و زندگی
مقاله سه دلیل اصلی را برای عملکرد ضعیف داوطلبان در این درس بیان می‌کند:
- حجم زیاد: کتاب‌های دین و زندگی شامل بیش از ۱۰۰ آیه هستند که هر کدام به طور میانگین سه پیام دارند. یادگیری این حجم از مطالب، به خصوص با توجه به فرّار بودن آن‌ها، کار بسیار دشواری است.
- تغییر سبک سوالات: از سال ۱۴۰۱، سبک سوالات کنکور تغییر کرده است. طراحان دیگر آیه را به طور کامل نمی‌آورند و فقط بخشی از آن را در سوال مطرح می‌کنند، بنابراین داوطلب باید کل آیه را حفظ باشد. این تغییر باعث شده که حدود ۴۵ درصد سوالات از بخش آیات و روایات طرح شوند.
- تصور اشتباه: متاسفانه بسیاری از داوطلبان تصور می‌کنند که دین و زندگی فقط یک درس حفظی است و مطالعه آن را به ماه‌های پایانی نزدیک به کنکور موکول می‌کنند. این روش که تا قبل از سال ۱۴۰۱ ممکن بود جواب دهد، اکنون با توجه به مفهومی شدن سوالات، دیگر کارآمد نیست.
معیارهای انتخاب بهترین معلم
انتخاب یک معلم حرفه‌ای و مطمئن برای درس دین و زندگی نقشی کلیدی در موفقیت دانش‌آموزان دارد. مقاله معیارهای زیر را برای انتخاب بهترین استاد ارائه می‌دهد:
- روش تدریس: استاد باید مفاهیم را به صورت واضح و قابل فهم توضیح دهد و از مثال‌های جذاب و کاربردی استفاده کند.
- بیان و انگیزه بخشی: یک معلم خوب باید به گونه‌ای تدریس کند که همه دانش‌آموزان در هر سطحی متوجه مطالب شوند و آن‌ها را به یادگیری و تلاش بیشتر تشویق کند.
- تسلط بر مطالب درسی و پشتیبانی: استاد باید بر محتوای کتاب درسی کاملاً مسلط باشد و بتواند به سوالات دانش‌آموزان پاسخ دهد. همچنین باید برای رفع اشکالات دانش‌آموزان وقت بگذارد.
- بازدهی واقعی: بهترین استاد کسی است که بازدهی و رضایت بالایی از سوی دانش‌آموزان خود داشته باشد.
راهبردهای مطالعه دین و زندگی برای کنکور
مقاله تاکید می‌کند که مطالعه دین و زندگی برخلاف دروس اختصاصی مانند ریاضی و فیزیک، نیاز به تکرار و مرور زیاد دارد. برای موفقیت در این درس، داوطلبان باید به نکات زیر توجه کنند:
- برنامه‌ریزی منظم: مطالعه این درس باید از ابتدای سال تحصیلی با برنامه‌ای منظم آغاز شود و حداقل ۵ تا ۶ ساعت در هفته به آن اختصاص یابد.
- تکرار و مرور: به دلیل فرّار بودن مطالب، باید هر یک ماه یک بار مطالب ماه گذشته را مرور کرد تا فراموش نشوند.
- توجه به آیات و مفاهیم: همانطور که اشاره شد، حدود ۴۵ درصد سوالات از آیات و روایات طرح می‌شوند. بنابراین، داوطلبان باید مفاهیم آیات را به دقت یاد بگیرند و ارتباط آن‌ها را با اشعار، احادیث و سایر موضوعات پیدا کنند. مقاله پیشنهاد می‌کند که در کنار هر آیه و حدیث، سوالاتی مانند “موضوع اصلی و پیام آن چیست؟” یا “مخاطب اصلی آن چه کسی است؟” را یادداشت کنید.
معرفی ۱۰ استاد برتر دین و زندگی کنکور
مقاله با توجه به معیارهای فوق، ۱۰ استاد برتر این درس را معرفی و به تحلیل ویژگی‌های هر یک می‌پردازد:
استاد محمود حسینخانی:
او متولد ۱۳۶۹ و فارغ‌التحصیل رشته حقوق است و از سال ۱۳۸۷ تدریس را آغاز کرده و حدود ۱۷ سال است که مشغول به تدریس هستند.. حسینخانی به عنوان یکی از پرمخاطب‌ترین و شناخته‌شده‌ترین اساتید این درس شناخته می‌شود وی چندین سال است که مدرس و کارشناس صدا و سیما در برنامه کارنامه بیست ، فرصت برابر ، و هیچ وقت دیر نیست در سبکه آموزش میباشد. همچنین مدرس دین و زندگی دوازدهم فیلیمو مدرسه هستند و در روزنامه کلید و مطبوعات به عنوان مدرس برگزیده انتخاب شده اند، کلاس‌های او جزو مطرح ترین و پرجمعیت‌ترین و گران‌قیمت‌ترین کلاس‌های کنکور هستند. او مؤلف «کتاب جامع دین و زندگی انتشارات شبقره» و بنیانگذار بزرگترین مرکز آموزشی کنکور در تهران است. تدریس او دارای بیان بسیار قوی است و به بررسی سوالات با سطح بالا می‌پردازد.
استاد محمد کریمی
با ۲۵ سال سابقه تدریس و مدرک دکترای الهیات و معارف اسلامی، از باتجربه‌ترین اساتید این درس است. او مؤلف کتاب‌های «جامع نشر الگو» و «سیر تا پیاز گاج» است. تدریس او کتاب‌محور است و از فن مقایسه بین مفاهیم استفاده می‌کند. لحن او صمیمی و پرانرژی است که کلاس را جذاب‌تر می‌کند.
استاد روزبه فکری
با حدود ۱۰ سال سابقه و تحصیلات لیسانس عمران، مؤلف «کتاب جمع‌بندی خیلی سبز» است. سبک تدریس او بیشتر از طریق تست و تمرین است و سرعت تدریس بالایی دارد که ممکن است برای همه مناسب نباشد. درحین تدریس از فایل کتاب استفاده نشده و استاد مطالب و آیات را دوباره روی برد می نویسد که نظم و انسجام را تاحدودی بهم میزند.و اگر کتابی منسجم داشتند بسیار بهتر بود.
استاد فرزاد صائلی
ایشان با سابقه ۱۰ سال تدریس دین و زندگی جزو اساتید دینی هستند . تدریس ایشان بیشتر برای دانش آموزان در سطح بالا قابل درک است و دانش آموزان متوسط و سطح پایین تر نمی توانند از تدریس ایشان استفاده کنند و همانطور که میدانید هر استادی نمی تواند همه دانش آموزان را راضی نگه داشته و تدریس مفیدی برای هر سطحی داشته باشد .
استاد مریم پرو
با ۲۵ سال سابقه و فارغ‌التحصیل رشته‌های علوم تربیتی و الهیات، به دلیل رابطه دوستانه با دانش‌آموزان و انرژی بالای کلاس‌هایش محبوب است. او به بررسی خط به خط کتاب و نکات پنهان می‌پردازد و به آیات و مفاهیم آن‌ها اهمیت ویژه‌ای می‌دهد.
استاد محمد رضایی بقا
با حدود ۱۵ سال سابقه و مدرک کارشناسی ارشد الهیات، با سرعت بالا و با استفاده از جزوه شخصی خود تدریس می‌کند. مطالب را به صورت نمودار و تقسیم‌بندی شده ارائه می‌دهد و از کلیدواژه‌ها برای یادآوری استفاده می‌کند.
استاد علیرضا یوسفیان‌پور
او به عنوان اولین مبتکر سبک تدریس تصویری شناخته می‌شود. با استفاده از پویانمایی و داستان‌سازی، مفاهیم را به حافظه بلندمدت دانش‌آموز منتقل می‌کند.
استاد وحیده کاغذی
با ۳۰ سال سابقه تدریس و فارغ‌التحصیل رشته فلسفه، تدریس‌های او خلاقانه نیست و بیشتر به بررسی متن کتاب می‌پردازد.
استاد محسن بیاتی
با ۲۰ سال سابقه تدریس، بر آموزش مفهومی برای امتحانات نهایی تمرکز دارد. او مؤلف مجموعه کتاب‌های «غول امتحان دین و زندگی» است. برخی دانش‌آموزان حجم زیاد مطالب را برای مرور سریع دشوار دانسته‌اند. منابع او بیشتر برای دانش‌آموزان سطح متوسط تا قوی پیشنهاد می‌شود.
استاد مرتضی محسنی کبیر
با بیش از ۴۰ سال سابقه، تسلط فوق‌العاده‌ای بر مطالب دارد. تدریس او کندتر است و بیشتر بر روی خود کتاب و پیام آیات تمرکز دارد. و نکته های ترکیبی به خوبی کار می شوند اما نه برای همه ی درس ها و نه به اندازه ی کافی.
جمع بندی
در نهایت، مقاله به این نتیجه می‌رسد که سه استاد برتر دین و زندگی در ایران، محمود حسینخانی، مریم پرو و محمد کریمی هستند که توانسته‌اند رضایت و بازدهی بالایی از سوی دانش‌آموزان خود کسب کنند. در درس دین و زندگی به جای آنکه مطالب را یکبار عمیقاً بخوانند، بهتر است که دانش‌آموزان این درس را بارها و بارها به صورت سطحی مطالعه کنند. یعنی نحوه مطالعه این درس کاملا متفاوت و متضاد با نحوه مطالعه دروس اختصاصی همچون ریاضی و فیزیک است، بنابراین عنصر تکرار و تمرین زیاد مورد توجه بهترین دبیران دین و زندگی کنکور بوده است. همچنین بهترین دبیر دین و زندگی کنکور و برترین دبیران دین و زندگی کنکور معتقدند برای مطالعه درس دین و زندگی علاوه بر کتاب درسی باید از منابع متنوع دیگر و از مولتی مدیا نیز استفاده نمود.