اخبار سبک زندگی : نهج حیات| چگونه فرزندان را در برابر جاذبه‌های دنیا بیمه کنیم؟

به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، دنیا از دیدگاه الهی پایین‌ترین مرتبه در مراتب هستی است؛ جایی که حجاب و پرده‌ای میان انسان و پروردگار قرار می‌گیرد. با این حال خداوند همین جهان را محل اندوختن زاد و توشه برای آخرت قرار داده تا بندگانش در این میدان امتحان سنجیده شوند و عیار ایمان و اخلاصشان آشکار شود. هرچند دنیا سراسر فریب و گذراست، اما برای انسان‌های مؤمن و بیدار، فرصتی برای رشد، شناخت، و تقرب به درگاه الهی است؛ چنان‌که اگر نگاه انسان خدایی باشد، همین عالم پست راهی به سوی بلندای معنا می‌شود و فاصله میان قرب و بُعد معنا و اثری نخواهد داشت.

بنابر روایت تسنیم، دلبستگی به جلوه‌های زودگذر دنیا، غفلت از هدف اصلی آفرینش است؛ زیرا جهان مادی تنها مزرعه‌ای برای کِشت اعمال و نیت‌هاست تا انسان در آخرت حاصل آن را برداشت کند. در روایات آمده که دنیا مزرعه آخرت است، و هر کس در آن نیکی بکارد، در جهان دیگر خوشه‌های رحمت خواهد درو کرد. اما ظاهر فریبنده دنیا و وسوسه‌های شیطان، انسان را وامی‌دارند تا از این حقیقت غافل بماند و به جای بذر عمل صالح، بذر غرور و غفلت بکارد. آگاهان و بندگان پاک‌دل، دنیا را نه محل ماندن، بلکه گذرگاهی برای تعالی و رسیدن به محبوب می‌دانند.

امیر مؤمنان علی‌ علیه‌السلام درباره حقیقت دنیا می‌فرماید:

وَ الدُّنْیَا دَارٌ مُنِیَ لَهَا الْفَنَاءُ وَ لِأَهْلِهَا مِنْهَا الْجَلَاءُ وَ هِیَ حُلْوَةٌ [خَضِرَةٌ] خَضْرَاءُ وَ قَدْ عَجِلَتْ لِلطَّالِبِ وَ الْتَبَسَتْ بِقَلْبِ النَّاظِرِ؛ فَارْتَحِلُوا مِنْهَا بِأَحْسَنِ مَا بِحَضْرَتِکُمْ مِنَ الزَّادِ وَ لَا تَسْأَلُوا فِیهَا فَوْقَ الْکَفَافِ وَ لَا تَطْلُبُوا مِنْهَا أَکْثَرَ مِنَ الْبَلَاغ.

دنیا خانه آرزوهایی است که زود نابود می‌شود، و کوچ کردن از وطن حتمی است. دنیا شیرین و خوش منظر است که به سرعت به سوی خواهانش می‌رود و بیننده را می‌فریبد. سعی کنید با بهترین زاد و توشه از آن کوچ کنید و بیش از کفاف و نیاز خود از آن نخواهید و بیشتر از آنچه نیاز دارید طلب نکنید. (خطبه45 نهج‌البلاغه)

امیر مؤمنان در این سخن، چهره واقعی دنیا را به زیباترین و عمیق‌ترین صورت معرفی می‌کند. دنیا در ظاهر دل‌انگیز و فریبنده است، اما در باطن فناپذیر و ناپایدار. انسانِ غافل به ظاهر رنگین دنیا چشم می‌دوزد و دل می‌بازد، اما خردمند آن را گذرگاهی می‌بیند که باید از آن ره‌توشه گرفت و گذشت. امام علی‌ علیه‌السلام تاکید می‌کند که در دنیا به اندازه نیاز و کفایت بسنده کنید و بار خود را سبک کنید؛ زیرا دنیا جای ماندن نیست، بلکه محل عبور و آمادگی برای سفر آخرت است.

این کلام، خلاصه‌ی حکمت زیستن مؤمن در جهان مادی را بیان می‌کند: بهره‌گیری از نعمت‌های الهی به اندازه ضرورت، دوری از دلبستگی و افراط، و تمرکز بر زاد و توشه‌ای که ماندگار است؛ یعنی ایمان، عمل صالح، اخلاق نیک و بندگی خالصانه. چنین نگاهی است که دنیا را از دام شیطان به پلی میان عبد و خدا تبدیل می‌کند، جایی که ماندن بی‌ثمر است ولی گذر با بصیرت، راهی به سوی قرب الهی خواهد بود.

این نوع نگاه به دنیا، جنبه‌ای عمیقاً تربیتی برای معلمان، مربیان و والدین دارد. تربیت الهی اقتضا می‌کند که آنان نگاه فرزندان را از سطح ظاهری و دنیوی زندگی، به حقیقت و هدف اصلی آن سوق دهند؛ یعنی به جای شیفتگی نسبت به مال، مقام و شهرت، در دلِ آنان عشق به رشد معنوی، خدمت، اخلاق و قرب الهی را زنده کنند. دنیا اگرچه بستر تلاش و تجربه است، اما مقصد نهایی نیست؛ و رسالت تربیت، آن است که دل انسان را به هدف ابدی و مسیر بندگی پیوند دهد تا زندگی دنیایی او معنا پیدا کند.

امروز، متأسفانه اوج قله‌ی آرزو و اندیشه‌ی بسیاری از والدین، رساندن فرزندشان به بالاترین موقعیت‌های مادی، تحصیلی یا اجتماعی است؛ بی‌آنکه به جنبه‌های معنوی، اخلاقی و الهی رشد او بیندیشند. این در حالی است که تربیت کامل انسانی زمانی شکل می‌گیرد که موفقیت دنیوی، در خدمت تعالی روح و رضایت خدا قرار گیرد. اگر والدین و مربیان به فرزندان بیاموزند که دنیا جای آزمون و مزرعه عمل است، آنگاه تلاش‌هایشان معنا می‌یابد و موفقیتشان در هر عرصه، جلوه‌ای از رشد درونی و بندگی خواهد بود؛ نه صرفاً رقابتی برای دست‌یابی به ظواهر فریبنده‌ی دنیا.

این رشد معنوی، سرمایه‌ای ماندگار و تکیه‌گاه اصلی فرزندان در مسیر زندگی است؛ زیرا آنان را در برابر طوفان‌های فکری، اخلاقی و اجتماعیِ جهان امروز مقاوم می‌کند. هرگونه بی‌تفاوتی والدین نسبت به این بعد از تربیت، می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری برای آینده فرزند رقم زند. والدینی که در عرصه‌ی تربیت معنوی کم می‌گذارند، ندانسته آینده‌ای تیره و تار برای فرزندان خود می‌سازند؛ آینده‌ای که در آن ظاهراً موفقیت دیده می‌شود، اما درون آن تهی از آرامش، معنا و جهت الهی است. فرزندی که از ارتباط با خدا و ارزش‌های معنوی دور مانده، در برابر فشارهای روزمره، بحران‌های منزلتی و لغزش‌های اخلاقی بی‌پناه است. در مقابل، فرزندانی که در پرتو ایمان و ذکر خدا تربیت می‌شوند، نه تنها در زندگی فردی با قناعت و آرامش روحی همراهند، بلکه در روابط اجتماعی نیز پایدار، مؤثر و مسئولانه عمل می‌کنند.

بنابراین، معنویت نه یک گزینه فرعی، بلکه بنیان اصلی تربیت سالم و آینده روشن انسان است؛ زیربنایی که اگر سست شود، همه‌ی اضلاع دیگر زندگی نیز دیر یا زود فرو خواهند ریخت.